مالیات تکلیفی و مالیات بر عملکرد در حسابداری

با توجه به گستردگی حوزه مالیات در این مقاله سعی داریم شما کاربران محترم را با تفاوت مالیات تکلیفی و مالیات عملکرد آشنا کنیم ،همان طور که می دانید در قوانین مالیاتی استاندارد مالیات ها به دو دسته اصلی مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می شوند که در مقاله بعدی این طبقه بندی را کامل تشریح می کنیم
.بطور کلی مالیات تکلیفی و مالیات بر عملکرد هر دو در دسته مالیات های مستقیم دولت  در شاخه مالیات بر درآمد می باشند   

مالیات تکلیفی چیست؟
در قانون مالیات های مستقیم قسمتهایی موجود می باشد که در آنها از لفظ “مکلفند” استفاده شده است و به آنها قانون مالیات تکلیفی گفته میشود. هر گاه در قانون مالیات های مستقیم از این کلمه استفاده شد بدان معناست که قانون گذار برای اشخاص معینی پرداخت این وجه را تکلیف کرده است 

 بر طبق قانون این اشخاص معین باید قبل از پرداخت هر وجهی به اشخاص ثالث،مکلف هستند که وجوهی که میزان آن را قوانین مالیاتی تعیین کرده از مبالغ مذبور کسر کنند و در موعد مشخص به حساب سازمان امور مالیاتی و دارائی واریز نموده و مابقی وجه آن را پس از کسر سایر کسورات در وجه آن اشخاص ثالث پرداخت نمایند بنابراین سه نقش یعنی کارفرما (فردی که تکلیف پرداخت مالیات بر عهده اوست)،مالیات و اشخاص ثالث در این میان وجود دارند.در قانون مالیاتی،به مالیات های تکلیفی به صورت گسترده تری اشاره شده است که در ذیل به ساده ترین آنها اشاره می کنیم.

یکی از ساده ترین نوع مالیاتی که میتوانیم به آن اشاره کنیم عبارت است از مالیات بر حقوق کارمندان،پرسنل و کارگران (اشخاص ثالث) یک وزارتخانه،سازمان،موسسه،بنگاه اقتصادی و شرکت‌ها و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی (کارفرما) است که بر طبق قانون باید از حقوق پرسنل کسر گردد و در مهلت قانونی مشخص شده به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز شود.در واقع کسر از حقوق کارمندان و پرداخت آن به سازمان امور مالیاتی از اختیار کارمندان خارج می باشد و به نوعی از سهل الوصول ترین نوع دریافت مالیات است.
ثبت حقوق برای شخصی که مالیات به آن تعلق می گیرد :

هزینه حقوق و دستمزد        ××× بدهکار

                   حقوق پرداختنی                                  ××× بستانکار
                   مالیات پرداختنی                                 ×××بستانکار
                   بیمه پرداختنی                                    ×××بستانکار

بنابراین در مجموع مالیات تکلیفی قسمتی از مالیات بر درآمد اشخاص است که تکلیف کسر و پرداخت آن طبق احکام قانونی مربوطه در برخی منابع مالیات بر درآمد به عهده پرداخت کنندگان وجوه است.

 از انواع مالیات های تکلیفی می توان به موارد زیر اشاره کرد

1- مالیات تکلیفی اجاره املاک

2- مالیات تکلیفی حقوق پرسنل یک شرکت بر عهده کارفرما

3- مالیات های تکلیفی موسسات بیمه

4- مالیات تکلیفی نقل و انتقال سهام

5- مالیات تکلیفی حق الزحمه

مالیات بر عملکرد چیست؟
همانطور که از اسم مالیات عملکرد  شرکت ها مشخص می باشد مالیاتی است که با توجه به نحوه عملکرد شرکت ها و بنگاه های اقتصادی  و موسسات تجاری که درآمدی کسب می نمایند دریافت میشود. با توجه به قوانین موجود شرکت هایی که در ایران فعالیت میکنند موظفند در بازه های زمانی مشخصی تمامی مراودات خود را در دفاتر مالی خود ثبت نموده و سود و زیان خود از معاملاتی که انجام داده اند را مشخص نمایند.
پس از آنکه شرکت تمای هزینه ها و درامد های خود را جمع آوری نمود می بایست نسبت به محاسبه ی سود خالص به دست آمده اقدام نماید. این کار که به کمک حسابداران انجام میشود شامل کسر تمامی هزینه های موجود شامل هزینه ی دستمزد پرسنل ، هزینه ی تولید، هزینه ی خرید مواد اولیه و سایر هزینه ها از سود به دست آمده می باشد. پس از به دست آوردن سود خالص می بایست به کمک یک مشاور مالیاتی نسبت به پر کردن برگه اظهارنامه به صورت دستی و یا الکترونیکی اقدام نمود. پس از پر کردن اظهارنامه می بایست آنرا به همراه تمامی مدارک و مستندات به سازمان امور مالیاتی کشور ارسال نمود تا این سازمان میزان مالیات عملکرد شرکت را که میتواند تا 25 درصد از سود خالص شرکت باشد را تعیین نماید. پس از آن مودیان مالیاتی می توانند نسبت به مالیات عملکرد تعیین شده اعتراض نموده و یا در صورت عادلانه دانستن آن در زمان مقرر در نظر گرفته شده نسبت به پرداخت آن اقدام نمایند.
بسیاری از شرکت ها پس از مشخص شدن اولیه میزان مالیات خود یک چک به میزان مالیات در نظر گرفته شده و به تاریخ 31 تیر ماه همان سال نوشته و به سازمان امور مالیاتی پرداخت میکنند اما از آنجایی که میزان مالیات عملکرد شرکت هنوز قطعی نشده است می بایست چک پرداخت شده را تحت عنوان پیش پرداخت مالیات بر عملکرد شرکت در دفاتر مالی به ثبت رساند.

ثبت های حسابداری مالیات بر عملکرد در دفاتر روزنامه شرکت

•     ثبت ذخیره مالیات بردرآمد در پایان سال(پایان اسفند) :

سود و زیان جاری        ××× بدهکار

             ذخیره مالیات بر درآمد (25% سود و زیان جاری)     ××× بستانکار
             سود و زیان انباشته (75% سود و زیان جاری)         ×××بستانکار

•   بعد از صدور برگ تشخیص توسط ممیز دارایی و قطعی شدن مالیات :

ذخیره مالیات بردرآمد    ××× بدهکار

             مالیات پرداختنی          ××× بستانکار

•  هنگام پرداخت مالیات قطعی :

مالیات پرداختنی       ××× بدهکار

            بانک                      ××× بستانکار